Aanvulling op het bericht over de joods-Vaticaanse documenten

ROME – Paus Franciscus heeft opdracht gegeven tot de online publicatie van 170 delen van zijn Joodse bestanden uit de onlangs geopende paus Pius XII-archieven, zo maakte het Vaticaan donderdag 23 juni 2022 bekend, te midden van een hernieuwd debat over de erfenis van zijn paus uit de Tweede Wereldoorlog.

De documentatie bevat 2.700 dossiers met verzoeken om Vaticaanse hulp van Joodse groepen en families, velen van hen gedoopte katholieken, dus eigenlijk geen praktiserende Joden meer. De dossiers werden bewaard in de archieven van het Staatssecretariaat en bevatten verzoeken om pauselijke interventie om nazi-deportatie te voorkomen, om bevrijding uit concentratiekampen te verkrijgen of om familieleden te helpen vinden.

De online publicatie van de bestanden vindt plaats te midden van een hernieuwd debat over de nalatenschap van Pius na de openstelling van zijn archieven in 2020 voor wetenschappers, waarvan de “Joden”-bestanden slechts een klein deel uitmaken. Het Vaticaan heeft Pius lange tijd verdedigd tegen de kritiek van sommige joodse groeperingen dat hij zweeg in het licht van de Holocaust en zei dat hij stille diplomatie gebruikte om levens te redden.

Een recent boek dat de onlangs geopende archieven ‘The Pope at War’ van de Pulitzer Prize-winnende historicus David Kertzer citeert, suggereert dat de mensen waar het Vaticaan zich het meest zorgen over maakte, joden waren die zich tot het katholicisme hadden bekeerd, de nakomelingen van katholieken. Joodse gemengde huwelijken of anderszins verwant aan katholieken.

Kertzer beweert dat Pius er niet tegen opgewassen was om namens joden in te grijpen, of de nazi-gruweldaden tegen hen publiekelijk aan de kaak te stellen, om te voorkomen dat hij Adolf Hitler of de Italiaanse fascistische dictator Benito Mussolini tegen zich in het harnas zou jagen.

De minister van Buitenlandse Zaken van het Vaticaan, Paul Gallagher, zei te hopen dat de digitale vrijgave van de “Joden”-bestanden wetenschappers zou helpen met onderzoek, maar ook afstammelingen van degenen die om Vaticaanse hulp hadden gevraagd, om “sporen te vinden van hun dierbaren uit elk deel van de wereld.”

In een artikel voor de Vaticaanse krant L’Osservatore Romano zei Gallagher dat de bestanden verzoeken om hulp bevatten, maar zonder veel informatie over de resultaten.

“Elk van deze verzoeken vormde een zaak die, eenmaal verwerkt, bestemd was voor opslag in een documentairereeks met de titel ‘Joden'”, schreef hij.

“De verzoeken zouden aankomen bij het Staatssecretariaat, waar diplomatieke kanalen zouden proberen alle mogelijke hulp te bieden, rekening houdend met de complexiteit van de politieke situatie in de mondiale context”, schreef Gallagher.

Hij haalde één geval aan dat in de dossiers werd aangetroffen: een jood die in 1938 katholiek werd gedoopt, Werner Barasch, die in 1942 hulp zocht bij de paus om te worden bevrijd uit een concentratiekamp in Spanje. Volgens de archieven werd zijn verzoek doorgestuurd naar de Vaticaanse ambassade in Madrid, maar de documentatie werd toen koud.

“Wat betreft de meerderheid van de verzoeken om hulp waarvan andere zaken getuigen, werd het resultaat van het verzoek niet gerapporteerd”, schreef Gallagher. “In ons hart hopen we onmiddellijk onvermijdelijk op een positieve afloop, de hoop dat Werner Barasch later uit het concentratiekamp werd bevrijd en zijn moeder overzee kon bereiken.”

Daaropvolgend online onderzoek, onder meer in het U.S. Holocaust Memorial Museum, wees uit dat Barasch inderdaad overleefde en zich in 1945 bij zijn moeder in de Verenigde Staten kon voegen, meldde Gallagher.

PS
Dit is een aanvulling op een eerdere bijdrage afkomstig uit de Washington post.