Nieuwe wetten in Maryland en Montana zijn de eersten in het land die het gebruik van genetische genealogie door de wetshandhaving beperken, de DNA-matchingtechniek die in 2018 de Golden State Killer identificeerde, in een poging om de genetische privacy van de beschuldigde en hun familieleden te waarborgen. Dit is een belangwekkend artikel in de New Yorker, dat veel zal worden geciteerd, in verband met de bevoegdheden van de overheid om DNA-profielen te gebruiken bij de opsporing van criminelen. Tegen deze opsporingsmethode bleek veel weerstand te bestaan bij de burgerrechten ijverraars.
Vanaf 1 oktober hebben onderzoekers die aan zulke zaken werken toestemming van de rechter nodig voordat ze de methode mogen gebruiken, waarbij een “profiel” van duizenden DNA-merkers van een plaats delict wordt geüpload naar genealogische websites om familieleden van de dader te vinden. De nieuwe wet schrijft ook voor dat de techniek alleen wordt gebruikt voor ernstige misdaden zoals moord en aanranding. En het stelt dat onderzoekers alleen websites mogen gebruiken met een strikt beleid rond toestemming van de gebruiker.
Het gebruik door wetshandhaving van genetische gegevens van consumenten is huiveringwekkend, zorgwekkend en privacy-invasief zo stelt men.
Privacy voorvechters maken zich al sinds 2018 zorgen over genetische genealogie, toen het werd gebruikt om de identiteit van de Golden State Killer op te sporen, die 13 mensen vermoordde en tientallen vrouwen verkrachtte in de jaren zeventig en tachtig. Nadat ze het DNA van de moordenaar hadden afgestemd op vermeldingen in twee grote genealogische databases, GEDmatch en FamilyTreeDNA, identificeerden onderzoekers in Californië enkele neven van de dader en bouwden vervolgens maandenlang aan zijn stamboom om zijn naam af te leiden waarna arrest volgde.
De politie toegang verlenen tot het genoom van een verdachte is en onredelijke zoektocht, die verboden is door het Vierde Amendement
Een verbod ging in eerste instantie niet door. Maar het leidde tot discussies met juridische experts, openbare verdedigers, openbare aanklagers en politieagenten die leidden tot een compromiswet.
“Dit nieuwe wetsvoorstel vindt een evenwicht tussen deze zeer belangrijke technologie om mensen te identificeren die ernstige misdrijven hebben begaan, maar het brengt dat in evenwicht met de bezorgdheid over de privacy en het vertrouwen dat we nodig hebben van het publiek.
Maar sommige experts zeiden dat de nieuwe wet een demper kon zetten op het gebruik van de technologie in Maryland.
Een andere dubieuze bepaling: Onderzoekers mogen alleen genealogische bedrijven gebruiken die het publiek en hun klanten expliciet hebben geïnformeerd dat de wetshandhaving hun databases gebruikt en die toestemming hebben gevraagd aan hun klanten om deel te nemen. Momenteel krijgen klanten van GEDmatch en FamilyTreeDNA de keuze om deel te nemen aan deze zoekopdrachten “We weten heel goed dat de meeste mensen dit soort verklaringen niet goed lezen. Dit zal waarschijnlijk leiden tot onwetende deelname in plaats van daadwerkelijke toestemming.”
In tegenstelling tot 23andMe en Ancestry, die hun immense genetische databases niet beschikbaar hebben gesteld voor wetshandhaving zonder gerechtelijk bevel, staan GEDmatch en FamilyTreeDNA te popelen om samen te werken. Beide bedrijven stellen in verklaringen dat ze geen plannen hadden om hun beleid bij te werken.
Na het succes met het opsporen van deze serie-moordenaar, zijn waarschijnlijk enkele honderden gevallen opgelost met genetische genealogie. De methode is gebruikt om misdaden op te lossen, onschuldigen vrij te pleiten en de namen van niet-geïdentificeerde overblijfselen te vinden. Defensie kan de techniek gebruiken om soldaten uit de Tweede Wereldoorlog te identificeren. In sommige gevallen weten klanten misschien nooit dat de DNA-markers die ze in een database hebben geüpload, door de politie worden gebruikt om daders te identificeren – of dat het gebruik van de database problemen kan opleveren voor hun familieleden.
De nieuwe wet van Maryland stelt dat wanneer politieagenten het DNA van “derden” testen – andere mensen dan de verdachte – ze eerst schriftelijk toestemming moeten krijgen, tenzij een rechter een misleidende inzameling goedkeurt.
Onderzoekers kunnen geen van de verzamelde genetische informatie, van de verdachte of van derden, gebruiken om de psychologische eigenschappen of ziektepredisposities van een persoon te achterhalen. Aan het einde van het onderzoek moeten alle genetische en genealogische gegevens die ervoor zijn gemaakt, uit de databases worden verwijderd.
En misschien wel het meest consequente, men zal het eerste moeten zoeken in een door de overheid beheerde DNA-database, genaamd Codis, waarvan de profielen veel minder genetische markers gebruiken. Deze codis bestaat slechts uit een beperkt aantal tandem-repeat markers.
Deskundigen noemden deze bepaling cruciaal, omdat de potentiële inbreuk op de privacy die wetshandhaving toegang geeft tot honderdduizenden genetische markers, veel ernstiger is voor de genetische genealogie, dan voor Codis, dat slechts ongeveer twee dozijn markers gebruikt. Deze zoekopdrachten zijn “het equivalent van de overheid die al uw medische dossiers en al uw familiedossiers doorloopt om u te identificeren dat grotendeels gericht is op het helpen van geadopteerden en anderen bij het vinden van hun biologische familieleden.
Two New Laws Restrict Police Use of DNA Search Method – The New York Times (nytimes.com)