Aan het begin van elk jaar komt een flinke hoeveelheid archiefstukken beschikbaar voor onderzoekers. Het gaat om documenten die eerder niet, of alleen onder voorwaarden, in te zien waren. In het Drents Archief zijn dit jaar vooral archiefstukken uit 1947 openbaar geworden. Daarin gaat het vaak om de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.
Bekijk hier de lijst van openbaar gekomen stukken in pdf.
Vermiste verzetsmannen
Na de bevrijding is er lange tijd onzekerheid over het lot van Joodse families en andere personen die naar de concentratiekampen zijn afgevoerd. Zijn ze daar vermoord of hebben ze zich in leven weten te houden? In september 1945 verspreidt de gemeente Assen een folder met het verzoek om inlichtingen over vier verzetsmannen: Cornelis Hakkert, Johan Willem Brinkman, Minse Kramer en Harm Drenthe. Iedereen die informatie heeft, kan contact opnemen met het bureau voor opsporing van nog niet gerepatrieerde ex-politieke gevangenen aan de Brink in Assen. Later zal blijken dat geen van de vier Assenaren de oorlog heeft overleefd.
Gemmeker in het Huis van Bewaring
Een register van wegens collaboratie geïnterneerde personen uit het archief van het Huis van Bewaring te Assen is dit jaar openbaar geworden. Opvallend is het grote aantal niet-Drenten dat daarin voorkomt. Na Dolle Dinsdag in september 1944 vluchten veel NSB’ers en andere Duitsgezinde personen naar Noord-Nederland om zich in veiligheid te brengen voor het naderende geallieerde leger. Ze worden na de bevrijding opgepakt en vastgezet in het Huis van Bewaring. De geïnterneerden zijn niet alleen NSB’ers, maar ook Drentse meiden die een avondje uit zijn geweest met een Duitse soldaat. Opvallende namen in het register zijn kampcommandant Gemmeker en Jan Liebbe Bouma, burgemeester van Emmen van 1927 tot 1943 en Commissaris van Drenthe van 1943 tot 1945.
Ontwerp voor een pastorietuin
Naast overheidsarchieven bewaart het Drents Archief particuliere archieven zoals kerkarchieven. Samen vormen ze een goede afspiegeling van de Drentse samenleving. Uit het archief van de Nederlands Hervormde gemeente Anloo, tegenwoordig de Protestantse gemeente Anloo-Zuidlaren, is dit jaar een tekening van de pastorietuin beschikbaar gekomen. Het ontwerp uit 1947 is van de Drentse tuin- en landschapsarchitect Geke Hollema. Een treurbeuk en kastanjeboom maken onderdeel uit van het plan evenals veel vaste planten die op een aparte lijst staan vermeld.
25 wiegjes
In de documenten uit het archief van zorginstelling Kruiswerk Drenthe doet zuster Bosma eind jaren 50 uit de doeken hoe het vroeger met de kraamzorg gesteld was. Bosma leidde de kraamverzorgsters op en trok ook zelf als kraamleidster door de provincie. Ze was, zonder eigen vervoer, dagen onderweg en overnachtte in cafés. Het kraamcentrum beschikte over 25 wiegjes die gratis werden uitgeleend aan arme gezinnen. Opmerkelijk is dat de kraamzorg lange tijd actie voerde tegen de fopspenen. Die strijd lijkt anno 2023 verloren.
Archiefstukken raadplegen
De volledige lijst met archiefstukken die dit jaar openbaar zijn geworden, vindt u hier. Onderzoekers kunnen via de website een afspraak maken om de stukken in de studiezaal te raadplegen.
Bovengenoemde voorbeelden zijn afkomstig uit de volgende archieven:
- Folder vermiste verzetslieden: Secretariearchief gemeente Assen, inventarisnummer 1713.
- Register van wegens collaboratie geïnterneerde personen: Archief Huis van Bewaring Assen, inventarisnummer 121.
- Stukken betreffende kraamzorg: Archief Kruiswerk Drenthe, inventarisnummer 121.
- Tekening van een ontwerp van de pastorietuin met beplantingslijst: Archief Nederlands Hervormde Gemeente Anloo, inventarisnummer 141.