Fertiliteitsfraude niet Uniek in Nederland

In de afgelopen jaren zijn meer dan 50 vruchtbaarheidsartsen in de Verenigde Staten beschuldigd van fraude in verband met het doneren van sperma, volgens juridische experts en waarnemers.  Vanaf de jaren 1960 begonnen drie artsen in Rochester, N.Y., in het geheim hun eigen sperma te gebruiken om vrouwen te helpen zwanger te worden. Ook Nederland is niet uniek in dit opzicht. Sperma-donor-kind David was diep geschokt toen hij hoorde dat hij minstens 10 halfbroers en -zussen had via dezelfde donor, die de vruchtbaarheidsarts van zijn moeder bleek te zijn.

Dit bleek toen de DNA-testresultaten van Ancestry.com twee extra verrassingen boden. David bleek meer dan 50 procent Joods en hij had een neef of een halfbroer of -zus die hem onbekend was. Dus begon hij te zoeken naar zijn biologische vader. Zijn ouders gaven toe dat hun arts een anonieme spermadonor voor hen had gevonden.

In de volgende drie jaar hoorde David dat hij minstens 10 halfbroers en -zussen had via dezelfde donor. Afgelopen mei ontdekte men eindelijk de identiteit van deze biologische vader. De man was immers geen anonieme spermadonor, maar was Dr. Morris Wortman, de vruchtbaarheidsarts in Rochester die zijn moeder had geconsulteerd. Dr. Wortman, die er nog steeds praktiseert, had haar geïnsemineerd met zijn eigen sperma zonder dat haar te vertellen.

De website DonorDeceived.org, die de rechtszaken over fraude en donorconceptie catalogiseert en volgt heeft twee dozijn Amerikaanse artsen gedocumenteerd, en minstens een half dozijn internationaal, die door hun voormalige patiënten zijn aangeklaagd voor vruchtbaarheidsfraude.
In Canada leidde een beruchte zaak rond Norman Barwin, een vruchtbaarheidsarts, tot een class-action rechtszaak waarbij 226 voormalige patiënten en hun kinderen betrokken waren. In juli, in wat wordt beschouwd als de eerste juridische schikking in zijn soort, accepteerden de families het Canadese equivalent van ongeveer $ 10 miljoen aan compensatie.
Bijna alle artsen die zijn beschuldigd, werden ontdekt als gevolg van DNA-tests die door hun nakomelingen werden afgenomen.
Het bleek al snel dat Dr. Wortman een van de drie artsen in Rochester was – allemaal vrienden en collega’s – die vanaf de jaren 1960 in het geheim hun eigen sperma hadden gebruikt om vrouwen te insemineren.

Dr. Frederick Dischinger, die vorig jaar stierf, en Dr. Robert Tichell, die met pensioen is, bleken in juni in het geheim hun eigen sperma met patiënten te hebben gebruikt, volgens genetisch bewijs verzameld door DNAngels.org, een organisatie waarvan de vrijwilligers mensen helpen die op zoek zijn naar kennis van hun biologische wortels. Het bewijs kwam van twee mensen van wie de moeder hulp had gezocht bij de zwangerschap en die vermoedden dat ze biologische nakomelingen van de artsen waren.

Dr. Tichell, 89, gaf toe dat het mogelijk was dat hij de biologische vader was van ten minste één van de kinderen van zijn patiënten. “Ik was ooit donor”, zei hij. “Soms in die tijd, vóór de dagen van vruchtbaarheidsklinieken, als je geen donor kon krijgen en je werkte met een patiënt die zwanger wilde worden – het was niet bepaald ethisch, maar het was niet onbekend dat het gebeurde.” Hij voegde eraan toe: “Ik neem aan dat andere artsen het hebben gedaan, maar niemand heeft er ooit over gesproken.” Vrouwen wilden graag geïnsemineerd worden en de timing was cruciaal. Het was misschien niet perfect, maar met een beetje geluk konden de vrouwen zwanger worden.”

Toen kinderen werden verwekt via kunstmatige inseminatie in de jaren 1970 en 1980, waren spermabanken niet gangbaar en de praktijk van het invriezen van sperma was niet wijdverspreid, dus veel artsen gebruikten zogenaamd vers sperma van donoren. De eerste grootschalige spermabank in het land, California Cryobank, werd opgericht in 1977.
Veel artsen doneerden sperma als medische studenten in de jaren 1960 en 1970, en sommige waarnemers geloven dat een aantal artsen mogelijk hun eigen sperma hebben gebruikt om onvruchtbaarheid te behandelen toen ze probeerden een reputatie voor zichzelf op te bouwen als succesvolle vruchtbaarheidsarts. De acties van deze artsen kunnen onethisch zijn geweest, maar ze werden destijds niet als illegaal beschouwd. De laatste tijd is er een beweging om daar verandering in te brengen op gang gekomen

Jonathan G. Jacobson, een Democraat en  parlements lid, heeft een van de zeven wetsvoorstellen voor vruchtbaarheidsfraude voorgesteld, inclusief begeleidende wetsvoorstellen, die nu bij de New York State Assembly en de Senaat liggen. Zijn wetsvoorstel zou slachtoffers de mogelijkheid bieden om zaken voor de strafrechter en civiele rechtbank te vervolgen, door vruchtbaarheidsfraude tot een misdrijf (verzwaarde aanranding) te maken. Het zou ook de patiënt, echtgenoot en kind geboren uit vruchtbaarheidsfraude het recht geven om de donor, arts, kliniek of gezondheidswerker voor de civiele rechter te dagen.
De voorgestelde wetgeving zou het ook mogelijk maken om artsen binnen drie jaar na de ontdekking van een patiënt of nakomelingen te vervolgen voor deze overtredingen.