In het kader van onze rubriek Joodse genealogie berichten we dat volgens de Jerusalem Post de Joods- Oezbeekse historische joodse archieven open gaan voor het publiek.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Oezbekistan een toevluchtsoord voor vluchtelingen die op de vlucht waren uit Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne, enz. Joodse vluchtelingen vestigden daar een bloeiend cultureel leven, inclusief Jiddisch theater. Oezbekistan is een van de moslimrepublieken en grenst in het zuiden aan Afghanistan en het noorden aan de Sovjet-Unie.
Onlangs bereikte Israël het nieuws dat Oezbekistan de archiefsamenwerking met Israël promoot. Oezbekistan doet nu officieel onderzoek naar en documenteert de geschiedenis van zijn Joodse gemeenschap, die bestaat in de Centraal-Aziatische natie sinds de regio werd verpletterd door de hoeven van de paarden van Genghis Khan. Dit omvat ook honderdduizenden Joden die erin slaagden te ontsnappen aan de kettingen van Duitse pantsertanks.
Toen de nazi’s de Sovjet-Unie binnenvielen, opende Oezbekistan genereus zijn deuren voor joden en vele anderen die op de vlucht waren voor de Duitsers. Nu verwelkomt de republiek het publiek om de officiële Oezbeekse archieven binnen te stappen en de geschiedenis van de Joodse gemeenschap met eigen ogen te bekijken. Het Centraal Staatsarchief van de Republiek Oezbekistan heeft de opdracht gekregen om informatie over het leven van joden tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarvoor beschikbaar te stellen aan het publiek. Het archief is momenteel ook bezig met het ondertekenen van een overeenkomst met het Centraal Archief voor de Geschiedenis van het Joodse Volk in Jeruzalem, en kort daarna ook met Yad Vashem.
Het archief van de Oezbeekse Republiek, “Uzarchive”, omvat drie nationale archieven, waaronder 101 districtsarchieven en 123 persoonlijke archieven. Het rijksarchief telt zo’n negen miljoen opslagruimtes, waarvan 550.000 waardevolle informatie bevatten. Voorlopig functioneert de website nog als een binnenlandse entiteit. Maar met hulp van het Holocaust Museum in Washington zijn 150.000 gegevens over vluchtelingen – waarvan de meeste verwezen naar Joden die tijdens de oorlog naar Oezbekistan werden geëvacueerd – naar de site geüpload. In dit archief kunnen gebruikers de geboortedatum en burgerlijke staat van personen controleren.
Op 9 mei vierde de Oezbeekse ambassade in Tel Aviv de Dag van de Overwinning, een feestdag ter herdenking van de capitulatie van nazi-Duitsland in 1945. Ondertussen werd vorig jaar een complex onthuld in Victory Park, Tasjkent, met steun van de Oezbeekse president Shavkat Mirziyoyev, om “de praktische belichaming van onze bewondering voor de prestatie van het volk in die wrede oorlog” te herdenken.
Vrijwel elk gezin in Oezbekistan werd getroffen door de Tweede Wereldoorlog, aangezien het land toen nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. Meer dan 580.000 Oezbeekse onderdanen verloren het leven, waaronder tienduizenden Joden. Ongeveer 100.000 fabrieken in door de Wehrmacht veroverde gebieden werden verplaatst naar Oezbekistan. Deze fabrieken produceerden wapens en munitie, die vervolgens naar het front werden verscheept. Het belangrijkste was dat Oezbekistan een toevluchtsoord werd voor vluchtelingen die Rusland ontvluchtten. Het was de beroemde Oezbeekse traditie van gastvrijheid die 1,5 miljoen mensen redde, waaronder meer dan 200.000 Joden, waaronder Max Wexelman.
Bron: de Jerusalem Post