In het Archief van het Bureau voor Statistiek bevinden zich 181 interessante registers. Hierin staan alle doodsoorzaken van de Amsterdammers genoteerd. Dergelijke bronnen zijn schatten, maar niet alleen voor genealogen. Dus lang leve de onderzoekers van de Radboud Universiteit in Nijmegen!
Ondanks de enorme klus dit te digitaliseren en indexeren, hebben zij een project opgezet om de doodsoorzaken van de Amsterdammers tussen 1854-1940 in kaart te brengen.
De registers bevatten
- datum van overlijden
- het woonadres van de overledene
- zijn-haar geslacht, of niets bij levenloos kind
- Leeftijd, of – bij levenloos kind
- Status, gehuwd, ongehuwd, weduwe- of naar
- Beroep van de overledene
- Vermelding van doodsoorzaak, b.v. longtering, stuipen, verdrinking, kramp, galkoorts, diarree, (zelf)moord, bronchitis, val van dak, ouderdom, vondeling.
Namen en lichaamslengtes werden niet vermeld.
Amsterdamse doodsoorzaken 1854-1940
Ondanks de armoede (of misschien wel door) was Amsterdam rond 1850 één van de eerste gemeenten met een ‘modern’ gezondheidsbeleid. De aanpak om dit te handhaven was om alle Amsterdamse doodsoorzaken te registreren. Deze registratie was vanaf 1866 landelijke verplicht, maar de stad Amsterdam liep voorop.
Al met al een uitzonderlijk project dat zeer nauwkeurig is geadministreerd. Tussen 1854-1940 werden in Amsterdam ca. 700.000 doodsoorzaken van alle lagen van de bevolking geregistreerd; man, vrouw, jong, oud, rijk, arm. Dit geeft een unieke bron van feitelijke informatie. Niet alleen voor Nederland, maar zelfs op Europees niveau.
Verschuiving van infectie naar ouderdom
De Amsterdamse doodsoorzaken kunnen ons veel leren over de geschiedenis van onze gezondheid, maar ook hoe verschuivingen plaatsvonden. Bijvoorbeeld van epidemieën en infectieziekten naar verouderingsziekten. Hoewel de hardnekkige armoede in de stad lang bleef bestaan en er ook rampen gebeurden, kwam wel een betere hygiëne en huisvesting tot stand (woningwet 19e eeuw). Hierdoor nam het aantal sterfgevallen sterk af.
De Universiteit in Nijmegen is gespecialiseerd in doodsoorzaken. Zij vindt dit project bijzonder interessant, omdat ze hiermee de ontwikkeling van gezondheid en ziektes in Amsterdam kan reconstrueren.
Niet alleen op basis van ziekte, maar ook op basis van straten en wijken. Daarmee is er een groot verschil te zien tussen de gezondheid van de elite en het gewone volk dat in armoede leefde.
Deze bron is niet alleen belangrijk voor historici, ook artsen vinden in deze interessante informatie over hun vakgebied .