Het militair gezag Limburg was destijds het gezag dat vrijwel onmiddellijk na de bevrijding het bestuur over nam. Dit is een grijze plek in onze geschiedenis. Het militair gezag had ook een rol bij de zuiveringen. Ten tijde van het bestuur van het militair gezag groeide ontevredenheid over mensen en maatregelen. Vandaar dat men dit stukje Nederlandse en Limburgse geschiedenis maar gauw in de doofpot stopte.
In januari van dit jaar kondigden de onderzoekers van het HCL aan dat de subsidieaanvraag van het HCL ( historische centrum Limburg) bij het Mondriaan Fonds voor (her)inventarisatie van het Archief Militair Gezag Limburg (1944-1947) was goedgekeurd. We zijn inmiddels bijna een jaar verder, wat ons betreft tijd om te kijken hoe dit project vordert.
Eén collega-archivaris is vanaf juni drie dagen in de week bezig met dit project. De eerste maanden hebben duidelijk gemaakt dat het een zeer arbeidsintensieve en complexe klus is. Het archief van het Militair Gezag (MG) bestaat uit 220 archiefdozen met grotendeels losse stukken. Na opheffing van het MG in 1947 zijn de archivalia, die verspreid waren over verschillende ‘secties en bureaus’, door de centrale administratie min of meer op onderwerp/beleidsterrein bij elkaar gevoegd. In de praktijk betekent dat vaak dat beleidsstukken, stukken betreffende de uitvoering én individuele zaken in één pak samen zijn ondergebracht. Het herordenen en splitsen van deze stukken is een tijdrovende klus, maar wel noodzakelijk om het archief toegankelijk te maken.
Zorgvuldigheid
Een complicerende factor hierbij vormt het feit dat het HCL de enige Nederlandse archiefinstelling is die het archief van ‘hun’ provinciaal MG volledig gaat laten scannen en online beschikbaar gaat stellen. In verband met wetgeving (o.a. de AVG) is extra zorgvuldigheid zeker geboden. Door het afzonderen of tot dossiers terugbrengen van individuele zaken (bijvoorbeeld op het gebied van de ambtenarenzuiveringen en van ‘politieke delinquenten’) kan heel gericht besloten worden welke stukken (nog) niet online beschikbaar worden gesteld.
Op dit moment wordt gewerkt aan het archief dat is gevormd door de Provinciaal Militair Commandant (PMC), die gevestigd was in het Witte Huis aan de Prins Bisschopsingel te Maastricht. Daarna worden de archieven van de districtscommissarissen voor de Mijnstreek en Noord- en Midden Limburg onder handen genomen. Ook die stukken zijn op gelijke wijze ‘geordend’ als die van de PMC.
Tijdens de werkzaamheden aan dit archief is wel duidelijk geworden wat voor een enorme klus het MG moet hebben gehad. Zeker als je bedenkt dat alleen hetgeen dat ooit hierover is opgeschreven nu wordt ontsloten.
Tijdens de eerste maanden van dit project zijn belangrijke zaken boven water gekomen. Wat bijvoorbeeld te denken van de serie ‘politionele rapporten’ van de politieorganisaties in de Limburgse steden en van verschillende marechausseegroepen (voornamelijk platteland). Door de zeer uitgebreide beschrijving van de toestanden in stad en streek vormen zij een belangrijke bron voor bestudering van de Limburgse post-bevrijdingsperiode.
Update inventarisatieproject archief Militair Gezag Limburg (rhcl.nl)